AMD Ryzen 9 5900X Review
Πριν λίγο καιρό είχαμε την ευκαιρία να αξιολογήσουμε έναν από τους καλύτερους σημερινούς επεξεργαστές, τον AMD Ryzen 9 3900XT και πρόσφατα μας δόθηκε η δυνατότητα να αξιολογήσουμε τον επεξεργαστή, που σήμερα χαρακτηρίζεται από πολλούς -και από την AMD βεβαίως- ως ο καλύτερος επεξεργαστής για παιχνίδια των ημερών μας.
Η οικογένεια επεξεργαστών «Ryzen XT» με τον κορυφαίο πριν από λίγο καιρό Ryzen 9 3900XT σχεδιάστηκε για να αποτελέσει την απάντηση της AMD στη 10η γενιά επεξεργαστών Intel Core με την κωδική ονομασία «Comet Lake». Ο Ryzen 9 3900XT που αξιολογήσαμε πριν από λίγο καιρό όπως είναι γνωστό βασίζεται στην αρχιτεκτονική Zen 2.
Πριν από μερικούς μήνες ωστόσο, η γνωστή Αμερικάνικη εταιρεία ανακοίνωσε τους πρώτους επεξεργαστές αρχιτεκτονικής Zen 3, οι οποίοι σχεδιάστηκαν για να μεγιστοποιήσουν την επιφάνεια επίθεσης στην Intel φέρνοντας σημαντικά οφέλη στις single και multi-thread ροές εργασίας και βεβαίως στα παιχνίδια.
Η νέα αρχιτεκτονική Zen 3 που έφτασε με τους επεξεργαστές Ryzen 5000 -γνωστούς αλλιώς και με την κωδική ονομασία «Vermeer» για την πλατφόρμα AM4 υπόσχεται σημαντική αύξηση στο IPC (Instructions per Clock) σε σχέση με την προηγούμενη, η οποία ήταν ούτως ή άλλως εντυπωσιακή στον συγκεκριμένο τομέα.
Η νέα σειρά επεξεργαστών αποτελείται από τέσσερα μοντέλα επεξεργαστών, τους Ryzen 5 5600X (6 cores/ 12 threads), Ryzen 7 5800X (8 cores/ 16 threads), Ryzen 9 5900X (12cores /24 threads) και Ryzen 9 5950X (16 cores/ 32 threads) με τους τρεις τελευταίους να διαθέτουν 105W TDP και τον πρώτο και «μικρότερο» να διαθέτει 65W TDP (Thermal Design Power).
Λίγα λόγια για την αρχιτεκτονική «Zen 3»
Στην πορεία προς την αναζήτηση σημαντικών βελτιώσεων στην απόδοση της νέας γενιάς επεξεργαστών, ένας από τους στόχους των μηχανικών της AMD που επιμελήθηκαν τη νέα σχεδίαση της σειράς Ryzen 5000, ήταν η ελαχιστοποίηση της inter-core και inter-CCX υστέρησης, και όπως είναι φανερό και από τις μετρήσεις που πραγματοποιήσαμε, τουλάχιστον στις περισσότερες, ο στόχος φαίνεται να επετεύχθη γρήγορα και αποτελεσματικά. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Συνήθως, στη συσκευασία (package) των desktop επεξεργαστών αρχιτεκτονικής «Zen 2» όπως για παράδειγμα είναι ο Ryzen 9 3900XT έχουμε δύο πολυπύρηνα dies (οκτώ πυρήνων έκαστο), τα οποία κατασκευάζονται με μέθοδο 7nm και στα οποία η AMD αναφέρεται ως CCDs (αλλιώς γνωστά και ως «chiplets»). Τα CCDs επικοινωνούν με το I/O die που κατασκευάζεται στα 12nm χρησιμοποιώντας ένα τύπου υπερσυνδέσμου που ονομάζεται «Infinity Fabric». Καθώς ένα CCD μπορεί να ενσωματώνει έως και δύο τετραπύρηνα συμπλέγματα (clusters) που ονομάζονται CCX (Core Complex), η AMD μπορεί να σχεδιάσει επεξεργαστές με έως και οκτώ CCDs στη συσκευασία τους, για 64 φυσικούς πυρήνες.
Με τη νέα ωστόσο αρχιτεκτονική «Zen 3», η AMD θέλησε να μειώσει σημαντικά την υστέρηση που υπάρχει στην «επικοινωνία» των CCX μεταξύ τους και στων πυρήνων. Αν και συνεχίζει να χρησιμοποιεί τον σχεδιασμό MCM (Multi-Chip Module) ή πιο απλά τον «σχεδιασμό chiplets» τώρα χρησιμοποιείται ένα CCX (των 8 πυρήνων αντί δύο των τεσσάρων πυρήνων) ανά CCD και η λανθάνουσα μνήμη τρίτου επιπέδου (Level 3 ή L3 cache) μεγέθους 32MB είναι προσβάσιμη από το σύνολο των πυρήνων.
Στο παρελθόν (Zen 2), κάθε CCX και επομένως κάθε τέσσερις πυρήνες είχαν πρόσβαση σε 16MB L3 cache. Η αυξημένη πολυπλοκότητα -για χάρη της κατασκευαστικής ευκολίας- είχε ωστόσο επιπτώσεις στην απόδοση καθώς προσέθετε επιπλέον «βαθμούς υστέρησης». Ο νέος σχεδιασμός, σε συνδυασμό με την ελαφρώς βελτιωμένη μέθοδο 7nm+ της TSMC είχε ως αποτέλεσμα την εξάλειψη της πολυπλοκότητας και επομένως της υστέρησης, με αποτέλεσμα η AMD να κάνει λόγο για 19% βελτίωση στην απόδοση IPC (Instructions per Cycle). Αν και η συνεισφορά της νέας σχεδίασης CCX/ CCD παίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της απόδοσης IPC, εντούτοις πραγματοποιήθηκαν πολλές ακόμα βελτιώσεις, όπως στην ιεραρχία της λανθάνουσας μνήμης συνολικά (cache), στον τομέα της μονάδας πρόβλεψης διακλαδώσεων (branch prediction) κ.ά.
Οι νέοι επεξεργαστές AMD Ryzen 5000 series επίσης έρχονται με συνολικά 24 PCIe Gen4 lanes, με τέσσερα να χρησιμεύουν για την επικοινωνία του επεξεργαστή με το chipset και τα υπόλοιπα 20 lanes να παραμένουν διαθέσιμα για χρήση.
Πλατφόρμα
Οι νέοι επεξεργαστές αρχιτεκτονικής Zen 3 όπως είναι οι Ryzen 5 5600X, Ryzen 7 5800X, Ryzen 9 5900X και Ryzen 9 5950X υποστηρίζουν τον ίδιο τύπο/ ταχύτητα μνήμης DDR4 ωστόσο έχουν γίνει ορισμένες βελτιώσεις. Στην περίπτωση των επεξεργαστών αρχιτεκτονικής Zen 2, όταν χρησιμοποιηθεί μνήμη DDR4 συχνότητας λειτουργίας 3733MHz ή υψηλότερης, ενεργοποιείται ο πολλαπλασιαστής 2:1 για τον υπερσύνδεσμο Infinity Fabric που «συνδέει» τα στοιχεία του επεξεργαστή με το I/O die, ο οποίος ξεκινά να λειτουργεί στη «μισή» συχνότητα από αυτή της μνήμης, με αποτέλεσμα να μειώνεται και η ταχύτητα που επικοινωνούν μεταξύ τους τα διάφορα στοιχεία του επεξεργαστή και το I/O die (ακριβώς για αυτό το λόγο η AMD συνιστά τη χρήση μνήμης DDR4-3600). Στη περίπτωση ωστόσο τον επεξεργαστών αρχιτεκτονικής Zen 3, το όριο «ανέβηκε» στα 4000MHz μειώνοντας σημαντικά τις απώλειες.
Όσον αφορά στην πλατφόρμα (για την οποία επαναλαμβάνουμε όσα είχαμε αναφέρει και στην προηγούμενη δοκιμή μας με τον Ryzen 9 3900XT), μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σχεδόν… «out-of-the-box» έναν τελευταίας γενιάς επεξεργαστή Ryzen 5000 series σε συνδυασμό με κάποιο mainboard που βασίζεται στο chipset AMD B550 ή X570 (το πιθανότερο είναι να χρειαστεί να προχωρήσετε σε αναβάθμιση του BIOS ωστόσο, όπως κάναμε και εμείς στην περίπτωση του ASRock B550 Taichi). Στην περίπτωση των mainboards με chipset Series 400 είναι απαραίτητο να συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα του κατασκευαστή του mainboard σχετικά με τη συμβατότητα του (απαιτείται 32MB BIOS storage).
Το σύστημα βασίζεται σε ένα mainboard που διαθέτει το AMD B550 chipset και πιο συγκεκριμένα στο ASRock B550 Taichi. Το τελευταίο παρέχει υποστήριξη στη 4η γενιά του πρότυπου PCI Express, κάτι που είναι απαραίτητο για τις τελευταίες γενιές καρτών γραφικών. Η βασική υποδοχή PCI Express x16 και μία από τις υποδοχές M.2 NVMe που «συνδέονται» με τον επεξεργαστή είναι τύπου PCI Express Gen 4.0 αν και όλα τα downlink PCIe lanes που προσφέρει το B550 chipset είναι 3ης γενιάς. Σε σχέση με τα τωρινά chipsets AMD 400-series που περιορίζονται στο πρότυπο PCI Express Gen 2.0, το AMD B550 «βγάζει» οκτώ συνολικά PCI Express Gen 3.0 lanes που συνδυάζονται με ακόμα 20 lanes από τον ίδιο τον επεξεργαστή (24 lanes αν είναι της σειράς Ryzen 5000) για να προσφέρουν συνολικά στην πλατφόρμα 32 PCI Express lanes (x16 PCIe Gen 4.0 + x4 PCIe Gen 4.0 + x8 PCIe Gen 3.0).
Το AMD B550 υποστηρίζει 6 x SATA 6Gbps υποδοχές με υποστήριξη AHCI και RAID, 2 x USB 3.2 Gen 2.0 10Gbps και 2 x USB 3.2 Gen 1.0 5Gbps υποδοχές καθώς και 6 x USB 2.0. Όσον αφορά στις δυνατότητες συνδεσιμότητας από τον ίδιο τον επεξεργαστή (π.χ. στην περίπτωση Matisse) έχουμε υποστήριξη για 4 x USB 3.2 Gen 2.0 10Gbps και 2 x SATA 6Gbps θύρες. O επεξεργαστής «βγάζει» και έναν σύνδεσμο PCI-Express 4.0 x4 για την υποστήριξη μίας υποδοχής M.2 NVMe ή U.2 NVMe.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα motherboards που βασίζονται στο X570 είναι τα ακριβότερα, όσοι χρήστες επιλέγουν μία τέτοιου επιπέδου λύση, επιδιώκουν το «future-proof» στοιχείο και βεβαίως την υψηλότερη δυνατή απόδοση, καθώς το πρότυπο PCI Express 4.0 αξιοποιείται πλήρως. Όμως με την αμέσως επόμενη λύση, κάποιο οικονομικότερο mainboard με το B450, θα έπρεπε -μεταξύ άλλων- να συμβιβαστούν με την απουσία υποστήριξης PCI Express 4.0 και να ζήσουν με την 3η έκδοση του προτύπου, με ότι απώλειες σημαίνει αυτό για την απόδοση από τη πλευρά της κάρτας γραφικών ή και του NVMe M.2 SSD.
Όμως με το B550, η AMD καλύπτει σε σημαντικό βαθμό το κενό που υπήρχε στην αγορά, καθώς τα mainboards που ολοκληρώνονται γύρω από αυτό όχι μόνο εκμεταλλεύονται τη συνδεσιμότητα PCI Express 4.0 που προσφέρουν οι επεξεργαστές Ryzen «Matisse» και «Vermeer» για τη κάρτα γραφικών (PCIe 4.0 x16) αλλά έχουν στη διάθεση τους και μία υποδοχή M.2 NVMe με συνδεσιμότητα 4ης γενιάς PCIe. Και εδώ είναι μία βασική διαφορά μεταξύ των chipsets B550 και X570, καθώς το πρώτο διαθέτει την «υπόλοιπη συνδεσιμότητα» (π.χ. τις υπόλοιπες PCIe και M.2 υποδοχές) να περιορίζεται στην 3η γενιά του προτύπου PCI Express. Αυτό σημαίνει ότι το στοιχείο «future-proof» που αναζητούν αρκετοί χρήστες καλύπτεται σε σημαντικό βαθμό από ένα mainboard που βασίζεται στο AMD B550 chipset, και επομένως αποτελεί μία εξαιρετική λύση για τους νέας γενιάς επεξεργαστές Ryzen που βασίζονται στην αρχιτεκτονική Zen 3.
Το chipset επίσης παρέχει υποστήριξη Multi-GPU για όσους ενδιαφέρονται. Δύο χαρακτηριστικά που το B550 υπερισχύει κατά την άποψη μας του X570 είναι η κατανάλωση (το TDP του chipset είναι ιδιαίτερα χαμηλό) και η απουσία ενεργού συστήματος ψύξης (με ανεμιστήρα). Με το πέρασμα του χρόνου, ένα ενεργό σύστημα ψύξης –ειδικά με τους πολύστροφους μικρούς σε διαστάσεις ανεμιστήρες σαν αυτούς που βρίσκονται στα mainboards- μπορεί να δυσλειτουργήσει ή να αστοχήσει, και τέτοιες ζημιές συνήθως στοιχίζουν ακριβά.
Δύο ωστόσο είναι οι βασικότεροι λόγοι για να επιλέξει κάποιος το AMD X570 έναντι του B550: α) το overclocking, επειδή κατά γενική ομολογία τα mainboards με το X570 διαθέτουν καλύτερο σύστημα τροφοδοσίας/ VRM και β) τα πολλά περισσότερα PCIe 4.0 lanes, που επιτρέπουν την εγκατάσταση στο σύστημα ενός 2ου NVMe M.2 PCIe 4.0 SSD (π.χ. σε συστοιχία RAID) ή περισσότερων.
Συμπέρασμα
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Ryzen 9 3900XT είναι ένας από τους καλύτερους επεξεργαστές που υπάρχουν για τον σημερινό χρήστη, ο Ryzen 9 5900X ανεβάζει ακόμα περισσότερο τον πήχη, απευθυνόμενος στον χρήστη που θέλει τον καλύτερο «gaming επεξεργαστή» των ημερών μας (αν εξαιρέσουμε τα μοντέλα HEDT – High-End DeskTop όπως είναι οι «Threadripper» που απευθύνονται στους χρήστες που θέλουν να βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας και μπορούν να ανταπεξέλθουν στο εξαιρετικά υψηλό κόστος της πλατφόρμας). Αν είστε gamer ή χρησιμοποιείτε συχνά multi-threaded εφαρμογές ή εφαρμογές παραγωγικότητας, ο Ryzen 9 5900X είναι μία από τις καλύτερες λύσεις στην αγορά, αν όχι η καλύτερη. Βεβαίως, υπάρχουν και οι Ryzen 9 5800X και 5600Χ που είναι επίσης πολύ καλές λύσεις και κοστίζουν αρκετά λιγότερο αν σας ενδιαφέρει περισσότερο η απόδοση στα παιχνίδια και δεν έχετε να κάνετε με βαριές, multi-threaded εφαρμογές.